به نقل از «ایسنا»

یک میراث ناملموس در معرض نابودی

تاریخ انتشار: ۳ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۶۷۸۴۰

«برف‌اندیل» یا برف‌چال، مهارتی برای ذخیره آب در سرزمین کم‌آب ایران بوده که در مناطق کوهستانی و بیشتر بین عشایر رواج داشته است؛ مهارتی که به شدت تحت‌تأثیر تغییرات جوی و اقلیمی کره زمین قرار گرفته و با وجود آن‌که یک سال از زمان ثبت آن در فهرست آثار ملی نمی‌گذرد، اما احتمال انقراض آن می‌رود.

به گزارش ایسنا، «برف‌اندیل» دانشی و مهارتی برای ذخیره آب در زمستان است که بیشتر بین عشایر و دامداران رایج بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در استان خراسان شمالی تعداد زیادی از عشایر «کُرمانج» زندگی می‌کنند که به روال گذشته دامداری و دامپروری می‌کنند، آن‌ها تا پنج دهه گذشته از این دانش برای ذخیره آب استفاده می‌کردند که البته هنوز، موارد معدودی از برف‌اندیل‌ها در این استان به چشم می‌خورد.

با توجه به این‌که در استان‌های دیگر نمونه‌های مشابهی از برف‌اندیل مشاهده شده است، این دانش به عنوان میراث ناملموس به پیشنهاد استان خراسان شمالی در بهمن ماه ۱۴۰۰ به شماره ۲۵۹۷ ثبت شده است.

برف‌اندیل چیست و چه سرنوشتی پیدا کرد؟

برف در ارتفاع‌های ۲۴۰۰ متر از سطح دریا، ماندگار خیلی خوبی دارد. بنابراین عشایر ساکن در مناطق کوهستانی گودال‌هایی را که در کوهپایه‌ها وجود دارد و در فصل بهار و تابستان آفتاب به آن‌ها نمی‌تابد، پس از آخرین بارش برف با گَوَن‌ (نوعی گیاه) می‌پوشانند. به این چاله‌ها «برف‌اندیل» به معنای انبار برف گفته می‌شود. با تابش نور خورشید و افزایش دما از نیمه‌های بهار، برفِ جمع‌شده در برف‌اندیل‌ها به تدریج ذوب و از بخش زیرین آن، آب‌باریکه‌ای جاری می‌شود و دامداران با ایجاد چاله‌هایی در مسیر آب که عشایر کرمانج به آن «دالو» می‌گویند، از آب حاصل از ذوب برف برای شرب دام و نیز تامین آب مورد نیاز خانواده استفاده می‌کنند.

در واقع «برف‌اندیل» از یک انبار بزرگ برف در شیاری رو به شمال درست می‌شود که روی آن را بوته‌های گون می‌چینند و یا با لایه‌ای از خاک به ضخامت ۲۰ سانتی‌متر می‌پوشانند. طول چاله‌ها بیش از ۱۰ متر است و گاهی به ۲۰ متر می‌رسد و عرض آن‌ها بین ۶ تا ۱۰ متر است.

«کوه علی کل» در دهستان هزار مسجد، «منطقه شاوست» در میان‌ کوه درگز، قدمگاه کوه‌های نورانی، برفندیل‌های «گلول» در شمال شیروان و برخی از روستاهای قوچان، از جمله مناطقی در خراسان شمالی هستند که برف‌اندیل یا برف‌چال در آن‌ها هنوز مشاهده می‌شود. البرز مرکزی هم از دیگر مناطقی است که برف‌اندیل‌هایی در آن وجود دارد.

علی حسین‌پناه ـ تدوین‌گر پرونده ثبتی «برف‌اندیل» و کارشناس جامعه‌شناسی ـ که این توضیحات را  درباره این میراث ناملموس به ایسنا ارائه کرد، درباره وضعیت امروز برف‌اندیل‌های استان خراسان شمالی گفت: متأسفانه تغییرات اقلیم و آب‌وهوا تأثیرات خیلی بدی روی آن گذاشته است.

او اضافه کرد: اصولا برف‌اندیل‌ها در ارتفاعات و قله‌های بلند و برف‌گیر به چشم می‌خورند، چون در ارتفاعات هم برف زیادی می‌بارد و هم شرایط جوی حاکم بر محل، خصوصا سرما باعث ماندگاری زیاد برف در چاله‌ها می‌شود. تا چند دهه گذشته برف‌اندیل‌های خراسان شمالی در ارتفاعات بیش از ۲۴۰۰ متر از سطح دریا مشاهده می‌شدند، اما در دو دهه اخیر صرفاً در ارتفاعات بیش از ۲۶۰۰ متر دیده می‌شوند و نسبت به گذشته ذخیره برف بسیار کمتری دارند.

این پژوهشگر همچنین اظهار کرد: نحوه نگهداری برف‌اندیل‌ها از گذشته تا امروز تغییر کرده است؛ یکسری از سازمان‌ها گفتند از گون‌ها برای پوشاندن چاله‌های برفی استفاده نکنند؛ چرا که باعث می‌شود پوشش گیاهی منطقه از بین رود. درحالی‌که گون‌های کنده شده برای پوشاندن چاله‌های برفی (برف‌اندیل) هفت تا هشت سال قابل استفاده هستند.

انتهای پیام 

منبع: ایسنا

کلیدواژه: میراث ناملموس خراسان شمالي گرمای زمین خراسان شمالی چاله ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۶۷۸۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا غذا‌های دریایی سرطان زا هستند؟

نظرسنجی انجام شده توسط این تیم نشان داد که ساکنان نیوهمپشایر غذا‌های دریایی را با نرخی بالاتر از میانگین ملی مصرف می‌کنند، به این معنی که ممکن است خود را در معرض PFAS و عوارض سلامتی مرتبط با مواد شیمیایی قرار دهند.

به گزارش جی پلاس، در حالی که محققان سطح PFAS شرکت‌کنندگان را آزمایش نکردند، یک مطالعه جداگانه در سال ۲۰۲۳ نشان داد که آمریکایی‌های آسیایی آمریکایی که اغلب رژیم غذایی سرشار از غذا‌های دریایی دارند، سطح PFAS در خونشان ۸۹ درصد بیشتر از سایر نژاد‌ها بود.

این مطالعه نشان داد که یک رژیم غذایی غنی از غذا‌های دریایی می‌تواند مقصر باشد، زیرا ماهی منبع اصلی آلودگی PFAS است.

مگان رومانو، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: ما خوردن غذا‌های دریایی را که منبع عالی پروتئین بدون چربی و اسید‌های چرب امگا هستند، توصیه می‌کنیم، اما همچنین منبع بالقوه‌ای برای قرار گرفتن در معرض PFAS هستند مزایای مصرف غذا‌های دریایی برای افرادی که "در مورد رژیم غذایی تصمیم می‌گیرند، به ویژه برای جمعیت‌های آسیب پذیر مانند زنان باردار و کودکان مهم است.

PFAS‌ها مواد میکروسکوپی هستند که هزاران سال طول می‌کشد تا در محیط و بدن انسان تجزیه شوند و نام "مواد شیمیایی برای همیشه" را برای آن‌ها به ارمغان آوردند. آن‌ها در منسوجات، فوم آتش نشانی، ظروف نچسب، لباس و بسته بندی مواد غذایی یافت می‌شوند و به منابع آب، خاک و هوا نفوذ می‌کنند.

از آنجایی که PFAS تقریباً در همه جای محیط زیست یافت می‌شود، محققان گفتند که دانستن چگونگی رسیدن این مواد شیمیایی به ماهی در زنجیره غذایی دریایی دشوار است.

در مطالعه‌ای که در مجله Exposure and Health منتشر شد، محققان حدس زدند که صدف‌ها می‌توانند بیشتر در معرض خطر آلودگی PFAS باشند، زیرا در کف دریا، نزدیک‌تر به منابع PFAS در نزدیکی ساحل، تغذیه می‌کنند و زندگی می‌کنند. موجودات دریایی بزرگتر ممکن است PFAS را با خوردن گونه‌های کوچکتر آلوده به آن‌ها بخورند.

هیچ سطح امنی از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی وجود ندارد و چندین مطالعه آن‌ها را با صد‌ها نوع سرطان، مشکلات ناباروری، ناهنجاری‌های جنینی و مجموعه‌ای از بیماری‌های دیگر از جمله اوتیسم مرتبط می‌کند.

محققان گفتند این یافته‌ها بر نیاز به دستورالعمل‌های بهداشت عمومی سختگیرانه‌تر برای تعیین مقادیر ایمن مصرف غذا‌های دریایی برای کاهش قرار گرفتن در معرض PFAS تاکید می‌کند.